Türkiye’de, özellikle yaz aylarında nüfusu katlanan Marmaris gibi turizm merkezlerinde, trafik yoğunluğuna bağlı olarak trafik kazaları maalesef sıkça yaşanmaktadır. Bu kazalar, maddi hasarlı, yaralamalı veya ölümlü olabilmekte ve her biri farklı hukuki süreçleri beraberinde getirmektedir. Bir kaza anında yaşanan şok ve paniğin ardından, hak kaybına uğramamak için atılacak doğru adımlar ve izlenecek hukuki yollar büyük önem taşır. Marmaris Koçak Hukuk Bürosu, kaza sonrası karmaşık süreçte yanınızda olarak, hem maddi hem de manevi haklarınızın hukuk çerçevesinde eksiksiz bir şekilde talep edilmesi için çalışır. Ankara’dan İzmir’e, Muğla’dan Antalya’ya kadar tüm Türkiye’deki mevzuatı yakından takip eden ekibimiz, size en güncel ve etkili hukuki desteği sunar.

Bu rehberde, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK), 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) başta olmak üzere ilgili mevzuatı referans alarak, tüm süreci adım adım açıklayacağız.

1. Kaza Anında ve Hemen Sonrasında Yapılması Gerekenler (Hukuki Durumu Sabitleme Aşaması)

Hukuki haklarınızı korumanın ilk ve en önemli adımı, kaza sonrasında doğru delilleri toplamak ve hukuki durumu sabitlemektir.

a) Emniyet ve Sağlık Tedbirleri:

• Can Güvenliği: İlk önce kendi can güvenliğiniz ve diğerlerininki sağlanmalı, ardından olay yeri emniyet şeridi ile çevrilmeli ve reflektörler konulmalıdır.

• Yaralılar: 112 Acil Servis derhal aranmalı ve yardım istenmelidir. Yaralılara müdahale edilirken, kaza yapan araçlar mümkünse hareket ettirilmemelidir (yaralıların hayatı tehlikedeyse istisnadır).

b) Hukuki Delillerin Toplanması:

• Polis Çağırma (155): Yaralanmalı ve ölümlü kazalarda mutlaka polis (155) çağrılmalı ve Tutanak tutturulmalıdır. Polis, kaza ile ilgili tüm tespitleri yapar, tanık ifadelerini alır ve delilleri toplar. Bu tutanak, ilerideki tüm hukuki süreçlerin temelini oluşturur. Maddi hasarlı kazalarda da, anlaşmazlık durumunda polis çağrılması şiddetle tavsiye edilir.

• Kaza Tespit Tutanağı: Sadece maddi hasarlı, anlaşmalı ve her iki tarafın da hasar kaydı bulunmayan kazalar için düzenlenebilir. Bu tutanağın doldurulup imzalanması, sigorta şirketlerine başvuru için yeterlidir. Ancak, yaralanma durumunda geçersizdir.

• Fotoğraf ve Video Çekimi: Kazaya karışan tüm araçların plakaları, hasar durumları, yolun durumu, trafik işaretleri, skid izleri, hava ve yol koşulları, araçların konumu mutlaka farklı açılardan fotoğraflanmalı ve videoya alınmalıdır.

• Tanık Tespiti: Olaya şahit olan kişilerin iletişim bilgileri (isim, telefon, adres) mutlaka alınmalıdır. Bu tanıklar, ileride olası bir uyuşmazlıkta çok değerli olabilir.

• Trafik İkametgahı: Kaza, Marmaris gibi bir turizm bölgesinde olduysa ve kazaya karışan taraflardan biri farklı bir şehirden (örneğin Ankara’dan) geliyorsa, hukuki işlemler için gerekli olacaktır.

2. Maddi Hasarlı Kazalar Sonrası Hukuki Yollar

Maddi hasarlı kazalarda temel amaç, maddi kayıpların (araç tamiri, değer kaybı, çekici masrafları, vs.) tazmin edilmesidir.

a) Sigorta Şirketine Başvuru (Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası):

• Hukuki Dayanak: 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca, her motorlu araç Zorunlu Mali Sorumluluk (Traffic) Sigortası yaptırmak zorundadır. Bu sigorta, kusurlu tarafın üçüncü kişilere verdiği maddi ve bedeni zararları teminat altına alır. Kendi aracının hasarını karşılamaz.

• Süreç: Kaza tespit tutanağı veya polis tutanağı ile birlikte, kusursuz taraf kendi sigorta şirketine veya kusurlu tarafın sigorta şirketine başvurur. Sigorta şirketi, hasarı tespit eder ve kendi tarife ve kuralları çerçevesinde bir ödeme yapar.

• Anlaşmazlık Durumları: Sigorta şirketinin ödemeyi reddetmesi, eksik ödeme yapması veya kusur oranı konusunda anlaşmazlık çıkması durumunda hukuki yollara başvurulur.

b) Hukuk Davası Açma (Tamircilik Davası / Maddi Tazminat Davası):

• Hukuki Dayanak: Türk Borçlar Kanunu’nun 49. ve devamı maddeleri (Haksız Fiil Sorumluluğu) ve 6098 sayılı TBK’nın 54. ve devamı maddeleri.

• Görevli ve Yetkili Mahkeme: Sulh Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkeme genellikle davalının (kusurlu sürücünün) ikametgahı veya kazanın olduğu yerdir (Marmaris, Muğla gibi). Turizm sezonunda Marmaris’te kaza yapan bir Ankara plakalı araç için, dava Muğla veya Ankara’da açılabilir. Avukat Mehmet Altan Koçak, bu konuda en uygun stratejiyi belirleyerek müvekkilinin lehine olan yeri seçecektir.

• Dava Konuları:

  1. Aracın Tamir Masrafları: Ekspertiz raporu ile belgelenmiş tamir bedeli.

  2. Değer Kaybı (İtibar Kaybı): Kazadan sonra aracın piyasa değerinde meydana gelen düşüş. Bu, özellikle yeni ve lüks araçlar için önemli bir kalemdir ve mutlaka bilirkişi (eksper) raporu ile ispatlanmalıdır.

  3. Çekici ve Kurtarma Masrafları.

  4. Araç Kiralama Masrafları: Aracın tamir süresince ihtiyaç duyulan yedek araç kira bedeli.

• Kusur Sorumluluğu: TBK uyarınca, kusurlu hareketi ile zarara neden olan kişi, bu zararı tazmin etmekle yükümlüdür. Kusur oranları, polis tutanağı, tanık ifadeleri ve deliller ışığında mahkemece belirlenir.

c) Rücu (Geri Alma) Davaları:

• Kendi sigortanız size ödeme yaptıysa (kasko sigortanız varsa) veya kusursuz olmanıza rağmen kusurlu tarafın sigortası yetersiz kaldıysa, sigorta şirketiniz kusurlu tarafa veya onun sigorta şirketine rücu davası açar ve ödediği tutarı geri alır.

3. Yaralamalı Trafik Kazaları Sonrası Hukuki Yollar

Yaralamalı kazalarda, maddi hasırlara ek olarak, bedensel ve ruhsal zararların da tazmini söz konusudur. Bu süreç daha karmaşıktır ve mutlaka Marmaris Koçak Hukuk Bürosu gibi bu alanda uzman bir avukatlık ofisinden destek alınmalıdır.

a) İdari Para Cezası ve Ceza Davası:

• Trafik İdari Para Cezası: Kural ihlali yapan sürücüye trafik idaresi tarafından cezai işlem uygulanır.

• Ceza Hukuku Boyutu (TCK): Yaralamalı kazaya neden olmak, Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında suç teşkil eder.

  • TCK Madde 89 – Taksirle Yaralama: “Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.” Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık demektir; kasıt yoktur.

  • Cezayı Arttıran Sebepler: Failin alkollü olması, ehliyetsiz olması vb. durumlar cezayı ağırlaştırır.

• Şikayet ve Kovuşturma: Yaralanan mağdur, savcılığa suç duyurusunda bulunabilir. Savcılık soruşturma açar ve kamu davası açılmasına gerek görürse dava açılır. Bu süreç, tazminat davasından ayrıdır ancak ceza mahkemesinin verdiği kusur oranı, tazminat davasında delil olarak kullanılabilir.

b) Tazminat Davaları (Hukuk Mahkemeleri):
Yaralanan kişi, aşağıdaki başlıklarda tazminat talep etme hakkına sahiptir. Bu davalar, genellikle Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülür.

1. Maddi Tazminat (TBK Md. 54 vd.):
Mağdurun, uğradığı parasal kayıpları kapsar. İspatı zorunludur.

• Tedavi Giderleri: Ambulans, hastane, ilaç, ameliyat, fizik tedavi, protez vb. tüm masraflar. FATURA ve REÇETELERLE ispatlanmalıdır.

• Çalışma Gücü Kaybı / İş Gücü Kaybı: Yaralanma nedeniyle işe gidememe durumunda, bu süre boyunca kaybedilen kazanç. İşverenden alınacak maaş bordrosu ve doktor raporu ile ispatlanır.

• Ekonomik Geleceğin Sarsılması: Kalıcı bir sakatlık oluşması durumunda, mağdurun hayatı boyunca çalışma gücündeki azalmadan kaynaklanan kayıpların hesaplanması. Bu, mutlaka Bilirkişi (Adli Tıp) Raporu ile tespit edilir.

• Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (Eğer ölüm varsa): Ölen kişinin maddi desteğinden yararlanan yakınları (eş, çocuk, anne-baba) bu talepte bulunabilir.

2. Manevi Tazminat (TBK Md. 58):
Yaralanma nedeniyle kişinin yaşadığı acı, ıstırap, ruhsal bunalım, hayattan zevk alamama, beden bütünlüğünün bozulmasından duyulan üzüntü gibi manevi kayıpların parasal karşılığıdır. Miktar, hakimin takdir yetkisindedir ve olayın ağırlığı, kusurun derecesi, mağdurun ve failin sosyal ve ekonomik durumu gibi etkenlere göre belirlenir.

c) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Rücu Hakkı:
Yaralanan kişinin tedavi giderleri SGK tarafından karşılanmışsa, SGK bu tutarı kusurlu taraftan ve onun sigorta şirketinden hukuki yollarla (rücu davası) geri alır.

4. Ölümlü Trafik Kazaları Sonrası Hukuki Yollar

Ölümlü kazalar, en ağır ve hukuki açıdan en hassas süreçleri içerir. Hem ceza hukuku hem de tazminat hukuku boyutu maksimum düzeydedir.

a) Ceza Hukuku Süreci (TCK):

• TCK Madde 85 – Taksirle Ölüm: “Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Alkol, uyuşturucu, aşırı hız, ehliyetsizlik gibi haller cezanın alt sınırının iki katına kadar artırılmasına neden olur. Bu davalar Ağır Ceza Mahkemelerinde görülür.

• Kamu Davası: Ölümle sonuçlanan kazalarda, şikayete bağlı olmaksızın doğrudan Cumhuriyet Savcılığı re’sen soruşturma açar.

b) Tazminat Davaları:
Ölen kişinin yakınları (mirasçıları ve destekten yoksun kalanlar) tazminat davası açma hakkına sahiptir.

• Manevi Tazminat (TBK Md. 58): Ölen kişinin yakınları, onun ani ve trajik kaybından dolayı duydukları derin acı, ıstırap ve elem nedeniyle manevi tazminat talep ederler. Eş, çocuk, anne ve baba bu talepte bulunabilir.

• Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (TBK Md. 53/2): Bu, ölümlü kazalardaki en önemli maddi tazminat kalemidir. Ölen kişinin, hayatta kalması durumunda, davacılara (yakınlarına) sağlayacağı maddi destek, bir formül ile hesaplanır ve talep edilir. Hesaplamada; ölenin yaşı, mesleği, kazancı, davacıların yaşları, ölene olan bağımlılık dereceleri gibi faktörler dikkate alınır. Bu hesaplama, mahkeme tarafından atanan bilirkişi heyeti (iktisatçı, aktüer) tarafından yapılır.

• Cenaze Masrafları: Ölümle ilgili yapılan tüm harcamalar fatura ile ispatlanarak talep edilir.

• Diğer Maddi Kayıplar: Ölümden önceki tedavi giderleri vb.

5. Kusur Sorumluluğu ve Sorumlular: Bir Kazada Kimler Dava Edilebilir?

Trafik kazalarından doğan zararlardan sadece sürücü değil, bir dizi kişi ve kurum hukuki sorumluluk taşıyabilir. Marmaris Koçak Hukuk Bürosu, tüm sorumlu tarafları tespit ederek, tazminatın tahsil şansını maksimum düzeye çıkarır.

• Sürücü: Doğrudan kusuru olan kişi.

• Araç İşleteni (Sahibi veya Zilyedi): Araç sahibi, sürücünün hizmetinde veya hesabına aracı kullandığını ispat edemezse, kusurdan o ölçüde sorumludur (KTK Md. 85). Örneğin, çalışanının kullandığı şirket aracı veya kiralık araç.

• Sigorta Şirketleri: Zorunlu mali sorumluluk sigortası teminat limitleri dahilinde (kanunla belirlenmiş limitler) sorumludur. Limitler aşıldığında, aradaki fark kusurlu sürücü/araç işleteninden talep edilir.

• Kusurlu Üçüncü Kişiler: Arızalı yol, bozuk trafik işareti, kusurlu araç bakımı yapan servis vb. durumlarda, belediye (Marmaris Belediyesi), Karayolları Genel Müdürlüğü veya servis de sorumlu olabilir. Bu durumda, ilgili kurumlar da dava edilebilir.

6. Zamanaşımı Süreleri

Tazminat davalarını açmak için kanunların belirlediği sürelere dikkat edilmelidir.

• Haksız Fiile Dayanan Tazminat Davaları (TBK): Zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrenme tarihinden itibaren 2 yıl, her halükarda fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıldır.

• Sigorta Şirketine Karşı Davalar: Sigorta ettirenin, sigorta olayını öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl, her halükarda sigorta olayının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıldır.

• Ceza Davalarında Zamanaşımı: Taksirle ölümde 8 yıl, taksirle yaralamada 5 yıldır.

Bu süreler, olayın niteliğine göre değişiklik gösterebileceğinden, en kısa sürede bir avukata danışmak hayati önem taşır.

7. Deliller ve İspat Yükü

Tazminat davalarında, genel kural olarak, iddia edilen zararı ve kusuru ispat yükü davacıya (mağdura) aittir. İşte bu nedenle, birinci bölümde bahsedilen delillerin (tutanak, fotoğraf, tanık, raporlar) önemi çok büyüktür. Mahkemeler, özellikle kusur oranının belirlenmesinde, polis tutanağını ve varsa ceza mahkemesi kararını oldukça önemli deliller olarak kabul eder. Eksik delil ile açılan bir davanın reddedilme riski vardır.

8. Arabuluculuk

6100 sayılı HMK uyarınca, tazminat davaları açılmadan önce arabuluculuk bir ön şarttır (istisnalar hariç). Taraflar, mahkeme yoluna gitmeden önce, resmi bir arabulucu önünde anlaşmaya çalışırlar. Anlaşma sağlanırsa, bu anlaşma mahkeme kararı hükmündedir. Anlaşma sağlanamazsa, dava yoluna gidilir. Marmaris Koçak Hukuk Bürosu, arabuluculuk sürecinde de müvekkillerini profesyonelce temsil ederek, en makul ve hızlı çözüme ulaşmayı hedefler.

Sonuç ve Marmaris Koçak Hukuk Bürosu’nun Yaklaşımı

Trafik kazaları sonrası hukuki süreç, karmaşık kanun maddeleri, delil toplama zorunlulukları, sigorta şirketleri ile mücadele ve uzun yargılama süreçleri nedeniyle tek başına üstesinden gelinmesi zor bir süreçtir. Maddi, manevi ve destekten yoksun kalma tazminatlarının doğru hesaplanması, kusur oranlarının titizlikle irdelenmesi ve tüm hukuki süreçlerin eksiksiz yürütülmesi için deneyimli bir hukuk bürosu ile çalışmak en akılcı yoldur.

Avukat Mehmet Altan Koçak liderliğindeki Marmaris Koçak Hukuk Bürosu, sadece Marmaris ve Muğla için değil, Türkiye’nin her yerinden (Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya vb.) gelen müvekkillerine bu zorlu süreçte destek olmaktadır. Ofisimiz, müvekkillerinin sadece hukuki danışmanı değil, aynı zamanda onların haklarını en agresif ve etkili şekilde savunan bir partneri olmayı hedeflemektedir. Yaşadığınız trafik kazası sonrasında, hak kaybına uğramamak için vakit kaybetmeden bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Not: Bu yazı, hukuki bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, avukat-müvekkil ilişkisi kurulmamıştır. Her somut olayın kendine özgü şartları olabileceğinden, hukuki sorunlarınız için mutlaka bir avukata başvurmanız önerilir.