Miras, bir kişinin ölümüyle birlikte geride bıraktığı malvarlığının, yani terekenin, yasal veya atanmış mirasçılarına geçmesini ifade eder. Ancak bazı durumlarda, miras bırakan kişi, kanunda öngörülen sebeplerle belirli mirasçılarını mirastan çıkarabilir. Türk Medeni Kanunu bu durumu “ıskat” yani “mirastan çıkarma” olarak adlandırır.

Mirastan çıkarma işlemi, hem miras hakkını kaybeden kişi hem de onun altsoyu (çocukları, torunları) açısından önemli sonuçlar doğurur. Çünkü mirasın altsoya geçip geçmeyeceği, çıkarma sebebine göre değişiklik gösterir.

Bu yazıda, Türk Medeni Kanunu’nun 510 ila 513. maddeleri çerçevesinde mirastan çıkarma kavramı, sebepleri, sonuçları ve özellikle altsoya etkisi sade bir dille ele alınacaktır. Ayrıca, Marmaris Koçak Hukuk Bürosu’nun miras hukuku alanındaki deneyimiyle bu tür davalarda nasıl profesyonel destek sunabileceği de açıklanacaktır.

1. MİRASTAN ÇIKARMA (ISKAT) NEDİR?

Mirastan çıkarma, miras bırakanın (muris), belirli sebeplere dayanarak yasal mirasçısını miras hakkından yoksun bırakması işlemidir. Bu işlem, vasiyetname yoluyla yapılır.

Türk Medeni Kanunu’nun m. 510 hükmü şöyledir:

“Miras bırakan, aşağıda gösterilen sebeplerden birinin varlığı hâlinde, mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir.”

Buna göre mirastan çıkarma, keyfi bir işlem değildir. Yalnızca kanunda belirtilen sebeplerin varlığı hâlinde mümkündür. Miras bırakanın kişisel hoşnutsuzluğu veya kırgınlığı, tek başına mirastan çıkarma sebebi sayılmaz.

2. MİRASTAN ÇIKARMANIN SEBEPLERİ (TMK m.510)

Mirastan çıkarma iki ana sebebe dayanabilir:

a. Cezalandırıcı Nitelikte Sebepler (Disiplin Iskatı)

Miras bırakan, mirasçısına karşı ağır bir suç işlenmesi veya aile yükümlülüklerinin ağır ihlali hâllerinde mirastan çıkarma yoluna gidebilir.

TMK m.510/1 uyarınca:

“Miras bırakan, mirasçısına veya mirasçısının aile üyelerinden birine karşı ağır bir suç işlemişse veya mirasçı, miras bırakana veya ailesine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse, miras bırakan onu mirasçılıktan çıkarabilir.”

Bu hükümden anlaşılacağı üzere iki temel neden vardır:

1. Ağır Suç İşlenmesi:
   Örneğin mirasçının miras bırakana şiddet uygulaması, hakaret etmesi, tehditte bulunması, sahtecilik yapması gibi fiiller.

2. Aile Yükümlülüklerinin İhlali:
   Mirasçının miras bırakana bakmaması, ilgisizlik göstermesi, aile birliğini bozacak davranışlarda bulunması.

Bu nedenlerden biri varsa, miras bırakan vasiyetname yoluyla mirasçısını mirastan çıkarabilir.

b. Koruyucu Nitelikte Sebepler (Koruyucu Iskat – TMK m.513)

Koruyucu mirastan çıkarma, mirasçının borçlarından dolayı malvarlığının tehlikede olması durumunda yapılır.
Amaç, mirasın mirasçının alacaklılarına geçmesini engellemek ve miras payının mirasçının çocuklarına (altsoya) geçmesini sağlamaktır.

TMK m.513 hükmü:

“Miras bırakan, mirasçısını mirasçılıktan çıkararak onun payının, kendi altsoyuna geçmesini sağlayabilir.”

Bu hüküm, mirasın torunlara doğrudan geçmesini mümkün kılar. Bu tür çıkarma, cezalandırıcı değil koruyucu niteliktedir.

3. MİRASTAN ÇIKARMA ŞEKLİ VE GEÇERLİLİK KOŞULLARI

Mirastan çıkarma ancak vasiyetname ile yapılabilir. Miras bırakanın sözlü beyanı, mektubu veya tanık anlatımı geçerli değildir.

Geçerli Olması İçin:

• Vasiyetnamede çıkarma nedeni açıkça belirtilmelidir.

• Bu neden gerçek ve kanuni olmalıdır.

• Sebep ispatlanabilir nitelikte olmalıdır.

• Vasiyetname, TMK’da belirtilen şekil şartlarına uygun olmalıdır (örneğin resmi, el yazılı veya sözlü vasiyetname).

Eğer miras bırakan, geçerli bir sebep göstermeden mirasçısını çıkarırsa, mirasçı itiraz davası açarak çıkarma işlemini iptal ettirebilir.

4. MİRASTAN ÇIKARILMANIN HUKUKİ SONUÇLARI

Mirastan çıkarılan kişi, mirasçılık sıfatını tamamen kaybeder.
Yani, tereke üzerindeki miras hakkı sona erer ve miras payı, diğer mirasçılar arasında paylaştırılır.

Ancak bu çıkarma işlemi, altsoyun durumuna göre farklı sonuçlar doğurur.
İşte bu noktada konumuzun asıl odağı olan “mirastan çıkarmanın altsoya etkisi” devreye girer.

5. MİRASTAN ÇIKARMANIN ALTSOYA ETKİSİ

a. Genel Kural: Altsoy da Miras Hakkını Kaybeder (TMK m.511)

Türk Medeni Kanunu m.511 hükmüne göre:

“Mirasçılıktan çıkarılan kimsenin altsoyu, mirasçılıktan çıkarılan kimse yerine geçemez.”

Bu durumda, mirastan çıkarılan kişinin çocukları (yani murisin torunları) da miras hakkı elde edemez.
Yani miras hakkı, tam bir soy kesilmesi yaratır.

Örnekle açıklayalım:
Ahmet Bey, oğlu Mehmet’i mirastan çıkardıysa, Mehmet’in çocukları (Ahmet Bey’in torunları) da mirastan pay alamaz.
Mehmet’in miras payı, Ahmet Bey’in diğer mirasçılarına geçer.

Bu kural, cezalandırıcı ıskat durumlarında geçerlidir.
Yani mirasçı, miras bırakana ağır bir suç işlemişse veya aile yükümlülüklerini ihmal etmişse, onun altsoyu da miras hakkını kaybeder.

b. İstisna: Koruyucu Iskatta Altsoy Pay Alır (TMK m.513)

TMK m.513 hükmüyle, koruyucu mirastan çıkarma durumunda farklı bir sonuç öngörülmüştür.

“Miras bırakan, borçlarından dolayı malvarlığı tehlikede bulunan mirasçısını mirasçılıktan çıkararak, onun payının altsoyuna geçmesini sağlayabilir.”

Bu durumda altsoy, çıkarılan kişinin yerine geçer ve miras hakkı doğrudan torunlara geçer.
Yani mirasçı (örneğin oğlu) çıkarılsa bile, onun çocukları miras payını kaybetmez.

Örnek:
Muris, borç batağındaki oğlunu korumak amacıyla mirastan çıkarır. Oğlunun borçlarından dolayı tereke tehlikeye girmesin diye bu yolu seçer.
Bu durumda, oğlun miras payı doğrudan torunlara geçer.
Bu, miras hukukunda altsoyu koruyan istisnai bir düzenlemedir.

6. MİRASTAN ÇIKARILAN MİRASÇININ ALTSOYUNUN HAKLARI

Cezalandırıcı mirastan çıkarma (TMK m.510) hâlinde altsoy hiçbir hak iddia edemez.
Ancak koruyucu çıkarma (TMK m.513) hâlinde altsoy, miras payını doğrudan kazanır.

Altsoyun Dikkat Etmesi Gerekenler:

• Vasiyetnamede hangi maddeye dayanıldığı belirtilmelidir.

• Eğer TMK 510’a göre çıkarılmışsa, altsoy pay alamaz.

• TMK 513’e göre çıkarılmışsa, altsoy miras payını doğrudan alır.

• Vasiyetnamedeki ifadenin yorumlanması büyük önem taşır; bu nedenle bir miras avukatı tarafından incelenmesi gerekir.

Bu noktada, Marmaris’te faaliyet gösteren bir miras avukatının rehberliğiyle vasiyetnamenin niteliği belirlenebilir ve gerekli davalar açılabilir.

7. MİRASTAN ÇIKARMAYA KARŞI DAVA AÇILABİLİR Mİ?

Evet. Mirasçılar, çıkarma işleminin hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa “ıskatın iptali davası” açabilir.

TMK m.512’ye göre:

“Mirasçılıktan çıkarılan kimse, miras bırakanın belirttiği sebebin doğru olmadığını ispat ederse, çıkarma hükümsüz olur.”

Yani çıkarma sebebi:

• Kanunda öngörülmemişse,

• Gerçek dışıysa,

• veya ispatlanamıyorsa,
  mirastan çıkarma hükümsüz sayılır ve miras hakkı geri kazanılır.

Bu tür davalar, genellikle Marmaris Asliye Hukuk Mahkemesi gibi miras davalarına bakmakla görevli mahkemelerde açılır.
Süreçte mirasın tespiti, tereke tespiti ve vasiyetnamenin iptali gibi yan talepler de bulunabilir.

8. MİRASTAN ÇIKARMA DAVALARINDA TEREKE VE PAYLAŞIM

Mirastan çıkarma geçerli olduğunda, çıkarılan kişinin payı, terekede diğer mirasçılara geçer.
Bu durumda terekenin paylaşımı yeniden düzenlenir.

Eğer koruyucu çıkarma varsa, çıkarılan kişinin altsoyu payı doğrudan alır.
Terekenin dağılımında bu durum özellikle önemlidir; aksi takdirde miras paylaşımı yanlış yapılabilir ve davalar doğabilir.

Bu nedenle, miras paylaşımı aşamasında miras tespiti, tereke defteri düzenlenmesi ve miras payı hesaplaması işlemlerinin bir uzman avukat tarafından yapılması büyük önem taşır.

9. YARGITAY’IN GÖRÜŞÜNE GÖRE ALTSOYA ETKİ

Yargıtay, cezalandırıcı ıskatta altsoy miras hakkını kaybederken, koruyucu ıskatta torunların haklarının korunması gerektiğini açıkça vurgulamaktadır.

🔸 Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2018/**E., 2019/**K. kararında:

“Mirastan çıkarılan kişinin altsoyu, yalnızca koruyucu ıskat hâlinde miras payını elde edebilir. Cezalandırıcı ıskat hâlinde altsoy da mirasçılık sıfatını kaybeder.”

Bu içtihat, TMK’nın 510 ve 513. maddeleri arasındaki farkı net biçimde ortaya koyar.

10. MARMARİS KOÇAK HUKUK BÜROSU’NDAN PROFESYONEL DESTEK

Mirastan çıkarma, hem duygusal hem de hukuki olarak hassas bir konudur.
Özellikle altsoy üzerindeki etkisi çoğu zaman yanlış yorumlanır ve miras paylaşımında ciddi sorunlara yol açabilir.

Bu nedenle, mirastan çıkarma, vasiyetnamenin geçerliliği, altsoyun hakları ve terekenin paylaşımı konularında uzman bir miras avukatından destek almak büyük önem taşır.

Marmaris’te faaliyet gösteren Avukat Mehmet Altan Koçak tarafından kurulan Marmaris Koçak Hukuk Bürosu, miras hukukuna ilişkin davalarda müvekkillerine:

• Vasiyetname hazırlanması ve yorumlanması,

• Mirastan çıkarma veya iptali davaları,

• Terekenin tespiti ve paylaşımı,

• Altsoyun miras hakkının korunması
  konularında kapsamlı hukuki danışmanlık hizmeti sunmaktadır.

Miras uyuşmazlıkları çoğu zaman aile içi ilişkileri etkileyen karmaşık süreçler doğurur.
Bu nedenle, yasal hakların doğru biçimde korunması için alanında deneyimli bir Marmaris avukatından destek alınması, sürecin doğru yönetilmesi açısından hayati önem taşır.

SONUÇ

Mirastan çıkarma, Türk Medeni Kanunu’nda açıkça düzenlenmiş, belirli koşullara bağlı bir işlemdir.
Cezalandırıcı nedenlerle yapılan çıkarma hâlinde hem mirasçı hem de altsoyu miras hakkını kaybeder.
Ancak koruyucu çıkarma hâlinde, miras payı çıkarılan kişinin altsoyuna doğrudan geçer.

Bu nedenle, mirastan çıkarmanın altsoya etkisi değerlendirilirken vasiyetnamenin dayandığı madde, çıkarma sebebi ve ispat durumu büyük önem taşır.

Tereke paylaşımı, vasiyetnamenin yorumu veya mirastan çıkarma iptali gibi konularda hukuki hata yapılmaması için, Marmaris ve çevresinde hizmet veren Marmaris Koçak Hukuk Bürosu’ndan profesyonel destek almak en doğru yoldur.