• Yıllık Ücretli İzin Hakkının Hukuki Dayanağı
  1.1. Anayasal Dayanak
  1.2. 4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Yıllık İzin
  1.3. Uluslararası Düzenlemeler

• Yıllık İzin Kullandırılmamasının Hukuki Sonuçları
  2.1. İş Kanunu Madde 24 – Haklı Nedenle Derhal Fesih

• Yıllık İzin Kullandırılmamasına Dayalı Fesihta Usul
  3.1. Öncelikle Talep Edilmesi
  3.2. Noter veya Yazılı Beyanla Fesih Bildirimi
  3.3. Kıdem Tazminatı Talebi
  3.4. Kullanılmayan İzin Ücretinin Talebi

• Mahkeme Kararları ve Emsal İçtihatlar
  4.1. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı
  4.2. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi Kararı

• İspat Yükü ve Davalarda Dikkat Edilecek Hususlar
  5.1. İspat Yükü
  5.2. İhtarnamenin Önemi
  5.3. Arabuluculuk Süreci

• Sonuç

• Kaynakça

İŞÇİNİN YILLIK İZİN KULLANDIRILMAMASI SEBEBİYLE İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI NEDENLE FESHİ

Türkiye’de işçi hakları, 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde güvence altına alınmıştır. Bu kanun, işçilerin çalışma koşullarından sosyal haklarına kadar birçok önemli düzenleme içermektedir. Bu düzenlemeler arasında yıllık ücretli izin hakkı da yer almakta olup, işçiye tanınmış olan bu hak, anayasal güvencelere de sahiptir. İşçinin yıllık izin hakkını kullanamaması durumunda ise bu durum, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi için bir gerekçe oluşturabilir.

Bu makalede; yıllık izin hakkının hukuki temelleri, işverenin yükümlülükleri, işçinin yıllık izin hakkının kullandırılmaması hâlinde başvurabileceği yollar, iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi ve Yargıtay emsal kararları kapsamında konu detaylıca ele alınacaktır. Marmaris Avukat, Muğla Avukat ve Ankara Avukat rehberliğinde konuyu incelemek isteyen işçiler ve işverenler için yol gösterici bir içeriğe yer verilmiştir.

1. YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKININ HUKUKİ DAYANAĞI

1.1. Anayasal Dayanak

T.C. Anayasası’nın 50. maddesi, dinlenmenin çalışanlar için bir hak olduğunu açıkça ifade eder:

“Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.”

Bu düzenleme ışığında yıllık izin hakkı anayasal düzeyde güvence altına alınmıştır.

1.2. 4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Yıllık İzin

4857 sayılı İş Kanunu’nun 53 ila 60. maddeleri arasında yıllık ücretli izin hakkı detaylı olarak düzenlenmiştir. Buna göre:

• Aynı işverenin yanında en az 1 yıl (deneme süresi dahil) çalışan işçiler, yıllık ücretli izin hakkına sahiptir.
• İşçinin kıdemine göre yıllık izin süresi aşağıdaki gibidir:
  • 1-5 yıl arası (5 yıl dahil): En az 14 gün
  • 5-15 yıl arası: En az 20 gün
  • 15 yıldan fazla: En az 26 gün
  • 18 yaşından küçük veya 50 yaşından büyük işçiler için en az 20 gün

4857 sayılı Kanun’un 56. maddesi gereğince yıllık izin hakkı işveren tarafından bölünemez. Ancak tarafların anlaşması halinde bir bölümü 10 günden az olmamak üzere bölünebilir.

1.3. Uluslararası Düzenlemeler

Türkiye’nin taraf olduğu ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) sözleşmeleri de dinlenme ve yıllık ücretli izin hakkını düzenlemektedir. Özellikle ILO’nun 132 Sayılı Sözleşmesi bu konuda önem arz eder.

2. YILLIK İZİN KULLANDIRILMAMASININ HUKUKİ SONUÇLARI

İşverenin yıllık izin kullandırmaması, iş hukukunda işçinin dinlenme hakkına doğrudan bir müdahaledir. Bu durum, İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenen haklı nedenle fesih halleri kapsamında değerlendirilir.

2.1. İş Kanunu Madde 24 – Haklı Nedenle Derhal Fesih

4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesi:

“İşçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir.”

Kanunun ilgili bendi:

II. Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller

“a) İşveren, iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmezse…”

Yıllık izin hakkının kullandırılmaması bu kapsama girmektedir. İşverenin işçinin dinlenme hakkını sürekli ihlal etmesi ve bu hakkı kullandırmaması, işçiye iş akdini haklı nedenle fesih hakkı tanır.

3. YILLIK İZİN KULLANDIRILMAMASINA DAYALI FESİHTE USUL

3.1. Öncelikle Talep Edilmesi

İşçinin öncelikle yazılı olarak yıllık izin hakkını talep etmesi ve işverenden izin talebine olumlu yanıt alamaması gerekir. Bu belge, ileride dava açılması durumunda önemli bir delil olacaktır.

3.2. Noter veya Yazılı Beyanla Fesih Bildirimi

İşçi, yıllık iznini kullanamaması nedeniyle iş akdini feshedecekse bu durumu yazılı olarak ve gerekçesiyle bildirmelidir. Noter aracılığıyla ihtarname gönderilmesi tavsiye edilir.

3.3. Kıdem Tazminatı Talebi

Bu şekilde yapılan fesih, haklı nedenli fesih sayıldığından işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak işçinin ihbar tazminatı talep hakkı bulunmamaktadır, çünkü fesih haklı nedenle derhal yapılmıştır.

3.4. Kullanılmayan İzin Ücretinin Talebi

Fesih sonrası işçi, kullanılmayan yıllık izin süresine ait ücretini de talep edebilir. Bu hak, İş Kanunu’nun 59. maddesi ile düzenlenmiştir.

4. MAHKEME KARARLARI VE EMSAL İÇTİHATLAR

4.1. Yargıtay *. Hukuk Dairesi, 20**/** E., 20**/** K., **.**.20** T.

“İşçinin yıllık izin haklarının işveren tarafından 3 yıl boyunca sürekli şekilde kullandırılmaması ve talep edilmesine rağmen bu hakkın verilmemesi, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi için yeterli sebeptir. Bu durumda kıdem tazminatına hükmedilmesi gerekir.”

4.2. Yargıtay **. Hukuk Dairesi, 20**/** E., 20**/** K., **.**.20** T.

“Yıllık izin hakkı, işçinin dinlenme hakkıdır. Bu hakkın sistematik biçimde kullandırılmaması, işverence yükümlülüğün ihlalidir ve işçiye haklı nedenle fesih hakkı tanır.”

Bu kararlar ışığında, Ankara Avukat veya bir İş Davası Avukatı aracılığıyla işçi lehine dava açılması mümkündür.

5. İSPAT YÜKÜ VE DAVALARDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

5.1. İspat Yükü

Yıllık izinlerin kullandırıldığı işveren tarafından ispatlanmalıdır. İmzalı izin formları, bordrolar ve izin çizelgeleri bu kapsamda delil sayılır.

5.2. İhtarnamenin Önemi

İşçi, haklı nedenle fesih yapmadan önce yıllık izin talebinde bulunduğunu ve bu talebinin reddedildiğini ihtarname ile belgelemelidir.

5.3. Arabuluculuk Süreci

İş sözleşmesine dayalı fesihlerde, dava açmadan önce zorunlu arabuluculuk başvurusu yapılmalıdır. Marmaris Avukat ve Muğla Avukat rehberliğinde bu süreç etkin şekilde yürütülebilir.

6. SONUÇ

İşçinin yıllık izin hakkı, hem ulusal hem de uluslararası hukuka göre korunan temel bir haktır. İşverenin bu hakkı sürekli ve sistematik şekilde ihlal etmesi, işçiye iş akdini haklı nedenle sona erdirme hakkı verir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına ve kullanılmayan yıllık izin ücretine hak kazanır.

Yargıtay kararları, yıllık izin kullandırılmamasını haklı fesih sebebi olarak görmektedir. Ancak bu fesih işleminin usulüne uygun şekilde gerçekleştirilmesi önemlidir. Ankara Avukat ya da uzman bir İş Davası Avukatı eşliğinde hak arama yollarına başvurulması, işçi açısından daha sağlıklı bir süreç sağlar.

Marmaris’te faaliyet gösteren Marmaris Koçak Hukuk Bürosu olarak, yıllık izin hakkı kullandırılmayan işçilerin hukuki süreci sağlıklı biçimde yürütebilmeleri için profesyonel danışmanlık hizmeti sunmaktayız. Muğla Avukat ve İş Davası Avukatı kadromuzla, tüm süreci iş hukuku çerçevesinde takip etmekteyiz.

Kaynakça:

• 4857 Sayılı İş Kanunu
• T.C. Anayasası
• Yargıtay Kararları
• ILO 132 Sayılı Sözleşme

Not: Bu yazı bilgilendirme amaçlıdır. Somut uyuşmazlıklarda hukuki danışmanlık için bir avukata başvurmanız tavsiye edilir.