Türkiye’nin en güzel turistik bölgelerinden biri olan Muğla’nın incisi Marmaris’te, yoğun trafik akışı içerisinde maalesef trafik kazaları da sıkça yaşanmaktadır. Bu kazalarda, araçlarında gözle görülür bir hasar olmasa dahi veya hasar onarımı yapılmış olsa bile, araç sahipleri çoğu zaman farkında olmadıkları önemli bir hak kaybına uğramaktadır: Araç Değer Kaybı.

Marmaris Koçak Hukuk Bürosu olarak, bu yazıda; bir aracın kaza geçirdikten sonra piyasa değerinde meydana gelen düşüşün hukuki yollarla nasıl tazmin edilebileceğini, bu talebin dayanağı olan Türkiye Cumhuriyeti kanun maddelerini, Yargıtay kararlarını, talep prosedürünü ve dikkat edilmesi gereken kritik noktaları en ince ayrıntısına kadar ele alacağız. Avukat Mehmet Altan Koçak’ın önderliğinde, Marmaris, Muğla ve hatta Türkiye’nin dört bir yanından gelen müvekkillerimize bu konuda ışık tutmayı amaçlıyoruz.

1. Araç Değer Kaybı (ADK) Nedir? Tanımı ve Önemi

Araç değer kaybı, bir motorlu aracın, uğradığı trafik kazası neticesinde, hasar onarımı yapılmış olsa dahi, ikinci el piyasa değerinde meydana gelen geri dönüşü olmayan ekonomik kayıptır. Basit bir anlatımla, aynı marka, model, yaş ve kilometredeki iki araçtan kaza geçirmemiş olanı, kaza geçirmiş olana göre her zaman daha yüksek fiyata alıcı bulur. İşte bu fark, araç değer kaybını oluşturur.

Bu kayıp, maddi bir zarardır ve hukuken tazmin edilmesi gereken bir unsurdur. Özellikle Marmaris gibi turizm bölgelerinde, yazlıkçıların veya turistlerin kullandığı nispeten yeni ve değerli araçların uğradığı kazalarda, araç değer kaybı tutarları oldukça yüksek olabilmektedir.

2. Araç Değer Kaybı Talebinin Hukuki Dayanağı: Türk Borçlar Kanunu ve Karayolları Trafik Kanunu

Araç değer kaybı talebinin temeli, Türk hukuk sisteminin en önemli ilkelerinden biri olan “kusur ilkesi“ne ve “tam zararın tazmini” prensibine dayanır.

• Türk Borçlar Kanunu Madde 49: “Haksız fiille zarar gören, zararını ve haksız fiilden doğan mahrumiyeti tazmin ettirebilir.” Bu madde, kusurlu tarafın, kusuru oranında zararı gidermekle yükümlü olduğunu belirtir. Araç değer kaybı, bu madde kapsamında açıkça bir “zarar” ve “mahrumiyet”tir.

• Türk Borçlar Kanunu Madde 50: “Tazminat, zarar görenin, haksız fiil olmasaydı elde edeceği durumda bulunabileceği şeylerden ibarettir.” Yani, amaç mağduru kazanmadığı bir paraya kavuşturmak değil, kaza olmasaydı sahip olacağı ekonomik duruma getirmektir. Kaza geçirmemiş bir aracın değeri, tam da bu durumu ifade eder.

• Türk Borçlar Kanunu Madde 54: “Maddi zarar, bir kimsenen malvarlığında ihlal edilen hukuki değer sonucu meydana gelen eksilmeleri kapsar.” Araç değer kaybı, aracın malvarlığı değerinde bir eksilme olduğu için maddi zarar kapsamındadır.

• Karayolları Trafik Kanunu Madde 85/1: “Motorlu araç işletenler, işletmekte oldukları araçların trafik kazasından doğan zarardan, kusur oranlarına göre sorumludurlar.” Bu madde, trafik kazalarına özel olarak sorumluluk rejimini düzenler ve araç değer kaybının da bu kapsamda talep edilebileceğini gösterir.

Ankara’daki Yargıtay daimî içtihatlarıyla, araç değer kaybının tazmin edilmesi gereken bir zarar olduğunu defalarca vurgulamıştır. Yargıtay, hasarın sadece tamir masraflarıyla sınırlı olmadığını, aracın “kaza kaydı” almasının dahi değer kaybına yol açtığını kabul etmektedir.

3. Araç Değer Kaybı Hangi Durumlarda Talep Edilir?

Her maddi hasarlı kazada araç değer kaybı talebinde bulunulamaz. Talebin kabul görmesi için belirli koşullar aranır:

• Kusurun Karşı Tarafta Olması veya Kısmen Olması: Zarar, kusurlu taraftan talep edilir. Kaza raporu veya mahkeme kararıyla kusurun tamamen veya kısmen karşı tarafa ait olduğunun tespit edilmesi gerekir. Örneğin, %100 kusurlu olan taraf, tüm zararı öderken, %70 kusurlu taraf, zararın %70’inden sorumlu olur.

• Aracın İkinci El Piyasa Değerinin Olması: Sıfır kilometre bir araç bile olsa, kazadan sonra ikinci el piyasası oluştuğu için değer kaybı söz konusudur. Ancak, hurdaya ayrılmış veya ekonomik ömrünü tamamlamış araçlarda değer kaybı talebi genellikle kabul görmez.

• Onarılmış veya Onarılabilir Olması: Aracın kaza sonrası tamir edilmiş veya edilebiliyor olması gerekir. Tamir edilemeyecek derecede hasar görmüş (total kayıp) araçlarda, zaten aracın sigorta bedeli ödeneceği için ayrıca değer kaybı talep edilmez. Burada talep edilen, tamir sonrası bile ortadan kalkmayan “gizli” kayıptır.

• Zararın Gerçek ve Hesaplanabilir Olması: Değer kaybı, somut veriler ve bilirkişi raporları ile hesaplanabilir olmalıdır. Subjektif “göze batma” endişesi değil, objektif piyasa verileriyle ispatlanmalıdır.

4. Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır? Bilirkişi Raporunun Önemi

Araç değer kaybının hesaplanması, uzmanlık gerektiren teknik bir süreçtir. Bu hesaplama, genellikle mahkemeler tarafından atanan veya tarafların anlaşarak belirlediği bilirkişi (eksper) tarafından yapılır. Hesaplamada dikkate alınan faktörler şunlardır:

• Aracın Marka, Model, Yıl: Aracın orijinal piyasa değerinin temelini oluşturur.

• Kilometre: Aracın yaşına göre makul bir kilometre aralığında olup olmadığı kontrol edilir.

• Hasarın Boyutu ve Yeri: Kaporta boyası, çekme, değişen parçalar (orijinal/yan sanayi) gibi unsurlar değer kaybını doğrudan etkiler. Örneğin, tampon boyası ile şasi çekmesi aynı oranda değer kaybına yol açmaz.

• Kaza Kaydı (Tramer Kaydı): Aracın kaza geçirdiğine dair sigorta şirketleri veri tabanına işlenen kayıt, değer kaybının en önemli kanıtıdır. Potansiyel alıcılar bu kaydı sorgulayarak aracın geçmişini öğrenir.

• Piyasa Koşulları: İkinci el araç piyasasının genel durumu, talep ve arz dengesi.

Bilirkişi, bu faktörleri değerlendirerek önce aracın kaza olmasaydı sahip olacağı piyasa değerini, sonra da kaza sonrasındaki güncel piyasa değerini belirler. İki değer arasındaki fark, talep edilebilecek araç değer kaybı tutarını oluşturur. Bu noktada, Marmaris Koçak Hukuk Bürosu olarak, bilirkişi incelemesi sırasında müvekkillerimizin hak kaybına uğramaması için raporun hukuki ve teknik açıdan titizlikle incelenmesinin hayati önem taşıdığını vurgulamak isteriz.

5. Araç Değer Kaybı Talebinde Bulunma Yolları

Araç değer kaybı tazminatını elde etmek için iki ana yol bulunmaktadır:

A) Sigorta Şirketi Nezdinde Doğrudan Talep (Anlaşmalı / Anlaşmasız)

• Anlaşmalı Süreç (Rücu): Eğer kusurlu tarafın kasko sigortası varsa, kendi sigorta şirketi aracın tamir masraflarını ödedikten sonra, kusurlu tarafın sigorta şirketine (örneğin, trafik sigortası şirketine) “rücu” eder. Bu rücu dosyasına araç değer kaybının da eklenmesi için, kasko şirketinize yazılı başvuruda bulunarak bu talebinizi iletmeniz gerekir. Ancak, kasko sigortaları poliçe şartlarına göre değer kaybını karşılamayabilir. Bu durumda ikinci yola başvurulur.

• Anlaşmasız Süreç (Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası – Trafik Sigortası): En yaygın yöntem budur. Kusurlu tarafın Zorunlu Trafik Sigortası, sadece maddi hasarı (tamir masraflarını) belirli bir limite kadar (2024 yılı için 8.500.000 TL civarındadır) karşılar. Ancak, Yargıtay kararları ve 2018’de yapılan yasal düzenlemeyle, araç değer kaybının da bu kapsamda tazmin edilmesi gerektiği kabul edilmiştir. Sigorta şirketleri genellikle bu talebi gönüllü olarak ödemez. Bu nedenle, sigorta şirketine resmi bir ihtarname çekilerek talep bildirilir. İhtarnameye olumlu yanıt alınamazsa veya eksik ödeme teklif edilirse, dava yoluna başvurulur.

B) Hukuk Davası Açılması

Sigorta şirketinin talebi reddetmesi veya yetersiz teklifte bulunması durumunda, tazminat davası açmak gerekir. Bu dava, kusurlu tarafın sigorta şirketine karşı açılır. Dava süreci şu aşamalardan oluşur:

1. Davanın Açılması: Davacı (mağdur araç sahibi), davalı (kusurlu tarafın sigorta şirketi) aleyhine bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açar. Marmaris’te ikamet eden biri için davalı sigorta şirketinin merkezi Ankara‘da olsa bile, dava Muğla veya Marmaris’teki mahkemelerde açılabilir.

2. Bilirkişi İncelemesi: Mahkeme, tarafların da görüşünü alarak bir veya üç kişiden oluşan bir bilirkişi heyeti atar. Araç, bilirkişi tarafından incelenir ve değer kaybı raporu hazırlanır.

3. Raporun Değerlendirilmesi: Hazırlanan bilirkişi raporu mahkemeye sunulur. Taraflar rapora itiraz edebilir. Avukat Mehmet Altan Koçak’ın da sıkça altını çizdiği gibi, bu aşamada raporun hukuka ve usule uygun olup olmadığının kontrolü çok önemlidir. Eksik veya hatalı bulunursa, raporun tadili veya yeni rapor alınması talep edilebilir.

4. Karar: Mahkeme, bilirkişi raporunu ve tüm delilleri değerlendirerek bir karar verir. Genellikle bilirkişi raporuna bağlı kalır ve tazminat miktarına hükmeder.

5. Temyiz: Taraflar, mahkeme kararına karşı Yargıtay nezdinde temyiz yoluna başvurabilir.

6. Araç Değer Kaybı Davası Açmak İçin Zamanaşımı Süresi

Araç değer kaybı talebi, bir haksız fiil tazminatı olduğu için, zamanaşımı süresi Türk Borçlar Kanunu Madde 72 uyarınca 2 yıldır. Bu süre, kazanın gerçekleştiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Ancak, Yargıtay içtihatlarına göre, zararın ve kusurlu tarafın öğrenildiği tarihten itibaren de 2 yıllık süre işler. Bu nedenle, kazadan sonra zaman kaybetmeden hukuki yardım almak ve süreyi kaçırmamak çok önemlidir. Marmaris’te yaşanan bir kazadan sonra, Marmaris Koçak Hukuk Bürosu’na başvurarak zamanaşımı sürelerinin kontrolünü yaptırmanızı önemle tavsiye ederiz.

7. Dikkat Edilmesi Gereken Kritik Noktalar

• Kaza Tespit Tutanağı: Kaza yerinde doldurulan kaza tespit tutanağı veya trafik polisinin düzenlediği tutanak, kusur oranının tespiti için en önemli belgedir. Mutlaka doğru ve eksiksiz doldurulmalıdır.

• Delillerin Toplanması: Kaza anına ait fotoğraflar, tamir faturaları, tamir öncesi ve sonrası aracın durumunu gösteren görüntüler, sigorta yazışmaları mutlaka saklanmalıdır.

• Erken Uzlaşma ve Kısa Çözüm Teklifleri: Sigorta şirketleri, dava masrafı ve süresinden kaçınmak için dava öncesi size düşük bir teklifte bulunabilir. Bu teklifleri bir avukat danışmanlığı olmadan kabul etmemeniz, hak kaybına uğramamanız açısından hayati öneme sahiptir.

• Kasko Poliçenizin Detayları: Kasko poliçenizi kontrol ederek araç değer kaybı teminatının olup olmadığını öğrenin.

• Profesyonel Hukuki Destek: Araç değer kaybı davaları, teknik ve hukuki detaylar içeren uzmanlık alanıdır. Sigorta şirketlerinin hukuki departmanlarına karşı, deneyimli bir trafik avukatı ile hareket etmek, en yüksek tazminatı almanızı ve sürecin sağlıklı işlemesini sağlar.

Sonuç

Maddi hasarlı bir trafik kazasına karışmış olmak, sadece araç tamiriyle biten bir süreç değildir. Aracınızın ikinci el piyasada yaşayacağı değer kaybı, göz ardı edilmemesi gereken ciddi bir maddi zarardır. Türkiye Cumhuriyeti yasaları ve Yargıtay kararları, bu hakkın aranması konusunda net bir yol haritası çizmektedir.

Marmaris Koçak Hukuk Bürosu olarak, Avukat Mehmet Altan Koçak önderliğinde, Marmaris, Muğla ve ülkemizin diğer şehirlerinden gelen müvekkillerimize, araç değer kaybı başta olmak üzere trafik kazalarından doğan tüm hak kayıplarının tespiti ve tahsili konusunda hukuki danışmanlık ve dava takip hizmeti sunmaktayız. Davalı sigorta şirketinin merkezi ister Ankara‘da olsun, ister İstanbul’da, müvekkillerimizin haklarını en etkin şekilde savunmak için gerekli tüm hukuki süreçleri titizlikle yürütmekteyiz.

Unutmayın, araç değer kaybı hakkınızı aramak için yasal süre sınırlıdır. Kazadan sonra vakit kaybetmeden ofisimizle iletişime geçerek, ücretsiz ön değerlendirme için randevu alabilir ve aracınızın maruz kaldığı ekonomik kaybı hukuki yollarla telafi etme imkanına kavuşabilirsiniz.

Not: Bu yazı, genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliği taşımamaktadır. Her somut olayın kendine özgü koşulları bulunabileceğinden, hak kaybına uğramamak için bir avukattan profesyonel destek alınması önerilir.