Miras Hukukunda Tenkis Davası Nedir? – Marmaris Avukat Mehmet Altan Koçak’tan Ayrıntılı Rehber

Miras hukuku, hem duygusal hem de hukuki açıdan oldukça hassas bir alandır. Bir kişinin vefatı sonrasında geride bıraktığı mal varlığı, yani tereke, yasal düzenlemelere göre mirasçılar arasında paylaşılır. Ancak bazı durumlarda, miras bırakan kişi tasarruf özgürlüğünü aşarak, mirasçılarının saklı paylarını ihlal edebilir. Bu durumda devreye giren hukuki yol **“tenkis davası”**dır.

Bu yazıda, Marmaris Koçak Hukuk Bürosu olarak, miras hukukunda tenkis davasının ne olduğunu, kimlerin bu davayı açabileceğini, hangi sürelerde başvuru yapılabileceğini ve dava sürecinde dikkat edilmesi gereken hukuki detayları açıklayacağız. Ayrıca, bu süreçte bir Marmaris avukat veya Muğla avukat desteğinin neden önemli olduğunu da ele alacağız.

1. Tenkis Davasının Hukuki Dayanağı

Tenkis davası, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 560 ile 571. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Kanuna göre, miras bırakan kişinin yaptığı bazı bağışlar, vasiyetler veya diğer kazandırmalar, yasal mirasçıların saklı paylarını ihlal ediyorsa, bu işlemler tenkis davası yoluyla azaltılabilir veya iptal edilebilir.

TMK m. 560 açıkça şöyle der:

“Saklı payı zedeleyen tasarruflar, zedelenme oranında tenkise tâbidir.”

Bu hüküm, miras bırakanın malvarlığını dilediği gibi tasarruf etme hakkının mutlak olmadığını, kanunla belirlenen sınırlar içinde olduğunu ortaya koyar.

2. Tenkis Davasının Amacı Nedir?

Tenkis davasının temel amacı, saklı paylı mirasçının hakkını korumaktır.
Yani miras bırakan, hayatında veya vasiyetinde bazı kişilere malvarlığını bırakırken, çocuklarının, anne-babasının ya da eşinin kanunen korunmuş payını azaltamaz.

Bu durumda mirasçılar, tenkis davası açarak kendi saklı paylarını geri alabilirler.
Tenkis davası, yalnızca miras bırakanın tasarruflarının fazla kısmının iptalini hedefler. Yani, yapılan bağış veya vasiyet tamamen geçersiz sayılmaz; sadece aşan miktar geri alınır.

3. Saklı Pay (Korunan Miras Hakkı) Nedir?

Saklı pay, miras bırakanın mirasçısına mutlaka bırakması gereken, kanunla güvence altına alınmış paydır.
Türk Medeni Kanunu’nun 505. maddesi bu konuda düzenleme yapar.

Saklı pay oranları şöyledir:

• Altsoy (çocuklar, torunlar): Yasal miras payının yarısı,

• Anne ve baba: Yasal miras payının dörtte biri,

• Sağ kalan eş:

  • Altsoy ile birlikte mirasçıysa, yasal payının tamamı,

  • Ana-baba zümresiyle birlikte mirasçıysa, yasal payının yarısı.

Bu oranlara göre, miras bırakan kişi malvarlığının bir kısmı üzerinde özgürce tasarruf edebilir; ancak saklı paylı mirasçıların bu oranlardaki haklarını zedeleyemez.

4. Tenkis Davasını Kimler Açabilir?

Tenkis davasını, yalnızca saklı payı zedelenen mirasçılar açabilir.
Bu kişiler şunlardır:

• Altsoy (çocuklar, torunlar)

• Anne ve baba

• Sağ kalan eş

Örneğin, miras bırakanın tüm malvarlığını bir derneğe bağışlaması hâlinde, çocukları saklı paylarının zedelendiğini ileri sürerek tenkis davası açabilir.

Marmaris Koçak Hukuk Bürosu olarak uygulamada sıkça gördüğümüz durumlardan biri, miras bırakanın vasiyetnameyle tüm mallarını bir kişiye bırakmasıdır. Bu durumda diğer mirasçılar, saklı pay oranları kadar tenkis talebinde bulunabilir.

5. Tenkis Davasının Şartları

Bir Muğla avukat desteğiyle yürütülecek profesyonel bir tenkis davasında şu üç temel unsur bulunmalıdır:

1. Geçerli bir miras tasarrufu olmalıdır.
   (Örneğin, vasiyetname, miras sözleşmesi, bağış vb.)

2. Bu tasarruf, saklı payı ihlal etmelidir.

3. Davacı, saklı paylı mirasçı olmalıdır.

Eğer bu üç şart birlikte oluşmuşsa, tenkis davası açılabilir.
Ancak davanın başarıyla sonuçlanabilmesi için, terekenin tüm unsurları ve miras bırakanın yaptığı tasarrufların değeri dikkatlice incelenmelidir.

6. Tenkis Davasında Dava Süreci Nasıl İşler?

Tenkis davası, Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır.
Dava süreci şu aşamalardan oluşur:

1. Tereke tespiti: Miras bırakanın malvarlığının toplam değeri belirlenir.

2. Saklı pay hesaplaması: Kanundaki oranlara göre saklı pay miktarı bulunur.

3. Tasarrufların değerlendirilmesi: Miras bırakanın yaptığı bağış ve vasiyetlerin hangi ölçüde saklı payı ihlal ettiği tespit edilir.

4. Tenkis uygulanması: Fazlalık miktar geri alınır veya geçersiz sayılır.

Bir Marmaris avukat yardımıyla bu aşamalar profesyonel şekilde yürütüldüğünde, hem zaman kaybı önlenir hem de deliller eksiksiz sunulur.

7. Tenkis Davasında Dava Açma Süresi (Zamanaşımı)

Tenkis davasında zamanaşımı süresi, TMK m. 571’de düzenlenmiştir.
Buna göre:

• Davacı, tasarrufu ve zedelenmeyi öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açmalıdır.

• Her hâlde, tasarrufun üzerinden 10 yıl geçmişse artık tenkis davası açılamaz.

Örneğin, bir vasiyetname ölümden 3 yıl sonra açılmış ve davacı o tarihte saklı payının ihlal edildiğini öğrenmişse, 1 yıl içinde dava açmak zorundadır.

8. Tenkis Davasında Tasarrufların Sırası

Tenkis davasında hangi tasarrufun önce tenkise tabi olacağı TMK m. 563’te düzenlenmiştir.

Bu maddeye göre sıralama şöyledir:

1. Miras sözleşmesiyle yapılan kazandırmalar,

2. Vasiyetnameyle yapılan tasarruflar,

3. Sağlar arası bağışlar.

Yani önce vasiyetle yapılan kazandırmalar tenkis edilir, bu yeterli olmazsa bağışlar sırayla azaltılır.

Bu sistem, miras bırakanın iradesine mümkün olduğunca saygı gösterilmesini amaçlar.

9. Tenkis Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Tenkis hesaplaması, davanın en teknik aşamasıdır.
Mirasın açıldığı andaki tereke değeri esas alınır.
Ayrıca, miras bırakanın ölümünden önce yaptığı bağışlar da bu hesaplamaya dahil edilir.

Örnek:
Bir miras bırakanın ölüm anındaki tereke değeri 1.000.000 TL’dir.
Kanuna göre, çocuğunun saklı payı %50’dir.
Eğer miras bırakan sağlığında 800.000 TL değerinde taşınmazını başka birine bağışladıysa, saklı pay zedelenmiştir ve 300.000 TL’lik tenkis gerekir.

Bu tür hesaplamalarda bilirkişi raporları büyük önem taşır.
Marmaris Koçak Hukuk Bürosu olarak uygulamada, bu aşamada deneyimli bilirkişilerle çalışarak doğru değer tespitini sağlıyoruz.

10. Tenkis Davasında Dava Konusu Malın Durumu

Tenkis davası sonunda, saklı pay ihlali tespit edilirse iki ihtimal vardır:

1. Mal aynen iade edilir.
   (Örneğin, taşınmaz henüz satılmamışsa aynen iade mümkündür.)

2. Malın değeri para olarak ödenir.
   (Taşınmaz üçüncü kişiye devredilmişse, bedeli istenir.)

Bu noktada, davalı üçüncü kişilerin iyi niyetli olup olmadığı önem kazanır.
İyi niyetli üçüncü kişiler taşınmazı koruyabilir, ancak davacı yine de bedel talep edebilir.

11. Tenkis Davasında Deliller ve İspat

Tenkis davasında delil sistemi oldukça önemlidir.
Davacının, miras bırakanın tasarrufunun saklı payını ihlal ettiğini ispat etmesi gerekir.

Bu amaçla şu belgeler kullanılır:

• Tapu kayıtları

• Vasiyetname örneği

• Banka hareketleri

• Bağış belgeleri

• Tanık beyanları

• Bilirkişi raporları

Bir Muğla avukat desteğiyle deliller eksiksiz sunulduğunda, dava süreci hızlanır ve sonuç güvence altına alınır.

12. Tenkis Davası ve Diğer Davalar Arasındaki Fark

Tenkis davası çoğu zaman iptal davası veya mirasın paylaşımı davası ile karıştırılır.
Oysa tenkis davasının amacı sadece saklı payı zedeleyen kısmın azaltılmasıdır.

13. Uygulamada Tenkis Davasının Önemi

Günümüzde özellikle Marmaris ve Muğla gibi taşınmaz değerlerinin yüksek olduğu bölgelerde, miras anlaşmazlıklarının büyük bölümü tenkis davaları ile ilgilidir.
Yüksek değerli gayrimenkuller, vasiyetnameyle veya bağış yoluyla bazı mirasçılara bırakıldığında, diğer mirasçıların saklı payları zedelenebilmektedir.

Bu nedenle, miras planlaması yapılırken bir Marmaris avukat veya Muğla avukat desteği almak hem miras bırakanın iradesinin korunmasını hem de olası davaların önlenmesini sağlar.

14. Tenkis Davasında Arabuluculuk Mümkün mü?

Tenkis davası, miras paylaşımına ilişkin bir dava olduğundan zorunlu arabuluculuğa tabi değildir.
Ancak taraflar isterlerse ihtiyari arabuluculuk yoluna gidebilir.
Bu durumda, anlaşma sağlanırsa mahkemeye gitmeden çözüm mümkündür.

Marmaris Koçak Hukuk Bürosu, miras hukuku alanında deneyimli arabulucularla da çalışarak, taraflar arasında uzlaşma sağlanmasına yardımcı olur.

15. Sonuç: Tenkis Davasında Hukuki Destek Neden Önemlidir?

Tenkis davası, teknik detayları, hesaplamaları ve süreleriyle oldukça karmaşık bir süreçtir.
Yanlış hesaplamalar veya sürenin geçirilmesi, saklı pay hakkının tamamen kaybedilmesine yol açabilir.

Bu nedenle, mirasla ilgili işlemlerde bir Marmaris avukat veya Muğla avukat desteği almak son derece önemlidir.
Marmaris Koçak Hukuk Bürosu, miras hukukunda yıllardır kazandığı tecrübe ve bilgi birikimiyle, tenkis davası süreçlerinde müvekkillerine etkin, hızlı ve güvenilir hukuki danışmanlık sunmaktadır.

Miras paylaşımında adaletin sağlanması, yalnızca yasal bilgiyle değil, aynı zamanda dikkatli ve stratejik bir hukuki yaklaşımla mümkündür.
Eğer siz de saklı payınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız, zaman kaybetmeden bir Marmaris avukat desteğiyle süreci başlatmanız en doğru adım olacaktır.

🔹 Özetle:

• Tenkis davası, saklı paylı mirasçıların hakkını korur.

• Dava süresi: 1 yıl (öğrenmeden itibaren) ve 10 yıl (her hâlde).

• Yetkili mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi.

• Dava yalnızca saklı payı zedelenen mirasçılar tarafından açılabilir.

• Profesyonel hukuki destek, sürecin doğru ve hızlı sonuçlanmasını sağlar.

📍 Marmaris Koçak Hukuk Bürosu İletişim ve Destek

Marmaris Koçak Hukuk Bürosu, miras hukuku başta olmak üzere aile hukuku, gayrimenkul hukuku, iş hukuku ve idare hukuku alanlarında faaliyet göstermektedir.
Miras hukukunda tenkis davası süreciyle ilgili detaylı bilgi veya danışmanlık almak için deneyimli bir Marmaris avukat ya da Muğla avukat ile iletişime geçmeniz, hakkınızı korumanız açısından büyük önem taşır.