VASİYETNAME NASIL DÜZENLENİR?

Türk Hukukunda Vasiyetname Hazırlama Süreçleri, Şekilleri, Şartları ve Uygulama Rehberi

Vasiyetname, bir kişinin ölümünden sonra malvarlığının kimlere hangi şartlar altında geçeceğini belirlediği en önemli ölüme bağlı tasarruf türüdür. Türkiye’de vasiyetname düzenlemesi Türk Medeni Kanunu’nun 531 ila 544. maddeleri arasında oldukça ayrıntılı şekilde düzenlenir. Birçok kişi vasiyetname hazırlama sürecini yalnızca bir belge imzalamak olarak görse de aslında vasiyetname, sıkı şekil şartlarına bağlı, hukuki bilgiyi ve dikkatli planlamayı zorunlu kılan bir işlemdir. Bu nedenle özellikle Marmaris ve çevresinde çalışan bir avukat ile görüşmek, hak kayıplarını ve geçersizlik riskini ortadan kaldırır.

Bu makalede vasiyetnamenin nasıl düzenlendiğini, hangi şartlara uyulması gerektiğini, hangi tür vasiyetnamelerin bulunduğunu, kimlerin vasiyetname düzenleyebileceğini, vasiyetnamenin nasıl saklandığını ve iptal ya da tenkis davalarıyla ilişkisini ayrıntılı biçimde ele alıyorum. Makale aynı zamanda internette en çok sorulan sorulara özel bir bölüm içerir.

VASİYETNAME NEDİR?

Türk Medeni Kanunu’na göre vasiyetname, bir kişinin ölümünden sonra hüküm doğuracak şekilde malvarlığı veya kişisel durumlarına ilişkin iradesini açıkladığı ölüme bağlı tasarruftur. Vasiyetname tek taraflı bir hukuki işlemdir ve vasiyet edenin tek başına iradesiyle hazırlanır. Kişi vasiyetname hazırlarken başka birinin onayını almak zorunda kalmaz; mirasçı atayabilir, mirasçı çıkarabilir, belirli mal bırakabilir veya vakıf kurabilir.

Vasiyetname, her zaman sıkı şekil şartlarına bağlıdır. Bu nedenle Marmaris’te veya Türkiye’nin herhangi bir yerinde bir avukat eşliğinde vasiyetname düzenlemek vasiyetin geçerliliğini garanti altına almak açısından büyük avantaj sağlar.

VASİYETNAME DÜZENLEME ŞARTLARI

1. Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak

Türk Medeni Kanunu m. 502’ye göre vasiyetname düzenleyen kişi mutlaka ayırt etme gücüne sahip olmalıdır. Ayırt etme gücü, kişinin ne yaptığını anlayabilecek zihinsel kapasiteyi ifade eder. Hastalık, akıl zayıflığı, alkol veya uyuşturucu etkisi gibi nedenlerle ayırt etme gücü azalan kişi geçerli vasiyetname düzenleyemez.

2. Yaş Şartı

Vasiyetname hazırlayan kişi en az 15 yaşını doldurmalıdır.

3. İrade

Kişi iradesini özgürce açıklamalıdır. Baskı, tehdit, hile gibi durumlar vasiyetnamenin geçersizliğine yol açar.

4. Şekil Şartlarına Uyum

Her vasiyetname türü kendi içinde farklı şekil kuralları barındırır. Bu kuralların ihlali vasiyetnamenin kesin hükümsüzlüğüne neden olur.

Bu nedenle, vasiyetnamenin hukuka uygun şekilde tamamlanması için uzman bir avukat desteği almak büyük önem taşır.

TÜRK HUKUKUNDA VASİYETNAME TÜRLERİ

Türk Medeni Kanunu üç farklı vasiyetname türü düzenler:

1. Resmi vasiyetname

2. El yazılı vasiyetname

3. Sözlü vasiyetname

Aşağıda bu üç türü ayrıntılı şekilde açıklıyorum.

1. RESMİ VASİYETNAME

Kanuni Dayanak

TMK m. 532–537

Resmi vasiyetname, Türkiye’de en güvenli ve en çok tercih edilen vasiyetname türüdür. Noterde düzenlenir ve noter görevlileri ile resmi memurlar huzurunda hazırlanır. Kişi vasiyetname içeriğini memura sözel olarak açıklar veya yazılı metin sunabilir.

Resmi Vasiyetnamenin Hazırlanma Süreci

1. Kimlik ve ayırt etme gücünün tespiti yapılır.

2. Vasiyet eden kişi, hazırladığı içeriği resmi memura anlatır.

3. Memur vasiyetnameyi yazar ve metni vasiyet edene okutur.

4. Vasiyet eden kişi vasiyetnameyi imzalar.

5. İki tanık huzurunda memur ve tanıklar belgeyi imzalar.

Kanuna göre tanıkların okur-yazar olması gerekir.

Tanık Engel Halleri (TMK m. 536)

Tanık olamayan kişiler:

• Vasiyet eden kişinin altsoy, üstsoy, kardeşleri, eşi

• Vasiyetname ile çıkar sağlayanlar

• Okuma yazma bilmeyen kişiler

• Kısıtlılar veya kamu hizmetinden yasaklı kişiler

Resmi Vasiyetnamenin Avantajları

• En güvenli vasiyetname türüdür.

• Noterde düzenlendiği için geçersizlik riski minimumdur.

• Noter vasiyetnameyi saklar ve kayıt altına alır.

• Okuma yazma bilmeyen kişiler de resmi vasiyetname düzenleyebilir.

Bu nedenle Marmaris’te bir vasiyetname hazırlamak isteyen kişilerin büyük bölümü resmi vasiyetnameyi tercih eder. Bir avukat eşliğinde vasiyetname metnini hazırlamak, istenmeyen hukuki sonuçları önler.

2. EL YAZILI VASİYETNAME

Kanuni Dayanak

TMK m. 538

El yazılı vasiyetname, tamamen vasiyet eden kişinin kendi el yazısıyla yazdığı ve tarih atıp imzaladığı vasiyetname türüdür.

El Yazılı Vasiyetnamenin Şartları

• Tamamı el yazısı ile yazılmalıdır. Bilgisayar, yazıcı, daktilo ile yazılan metin geçersizdir.

• Tarih gün/ay/yıl olarak açıkça yazılmalıdır.

• İmza metnin sonunda bulunmalıdır.

• Okunaklı olmalıdır.

El yazılı vasiyetnamenin saklanması için noterliklere teslim edilebilir.

Avantajları

• Kolay ve hızlı şekilde hazırlanabilir.

• Noter masrafı gerektirmez.

Dezavantajları

• Kaybolma veya tahrip olma riski yüksektir.

• Hukuki denetim eksikliği nedeniyle geçersizlik oranı yüksektir.

• El yazısı değişikliği veya okuma zorluğu tenkit davalarını artırır.

El yazılı vasiyetname hazırlamayı düşünen kişiler genellikle Marmaris’te bir avukat yardımıyla metni oluşturup ardından kendi el yazılarıyla yazmayı tercih eder.

3. SÖZLÜ VASİYETNAME

Kanuni Dayanak

TMK m. 539–541

Sözlü vasiyetname yalnızca olağanüstü durumlarda yapılabilir. Örneğin:

• Deprem

• Savaş

• Ölüm tehlikesi

• Haberleşmenin kesildiği felaket durumları

• Ağır ve ani hastalık

Kişi yazılı vasiyetname yapamayacak durumdaysa iradesini iki tanığa sözlü olarak açıklar.

Tanıkların Yapması Gerekenler

Tanıklar vasiyet edenin sözlü beyanını hemen yazıya geçirip imzalar ve hakime teslim eder.

Sözlü Vasiyetnamenin Geçerlilik Süresi

Sözlü vasiyetnamenin uygulanabilmesi için olağanüstü durum sonlandıktan sonra bir ay içinde vasiyet eden kişinin yazılı veya resmi vasiyetname yapma imkânı olmamalıdır. Aksi halde sözlü vasiyetname geçerliliğini kaybeder.

Sözlü vasiyetname istisna olup uygulamada çok nadir görülür.

VASİYETNAMEDE SIK YAPILAN HATALAR VE GEÇERSİZLİK SEBEPLERİ

Türkiye’de birçok vasiyetname, şekil kurallarına uyulmadığı için geçersiz sayılır. En sık yapılan hatalar şunlardır:

• El yazılı vasiyetnamenin not defterine veya dijital ortama yazılması

• Tarih belirtilmemesi

• Tanığın yakın akraba olması

• Okur-yazar olmayan tanık kullanılması

• Vasiyet edenin ayırt etme gücünün zayıf olduğu yönündeki tıbbi kayıtlar

• Noter tarafından usulüne uygun işlem yapılmaması

• Vasiyetnamenin imzasız olması

Bu nedenle vasiyetname hazırlamadan önce Marmaris’te vasiyetname konusunda tecrübeli bir avukat ile görüşmek büyük önem taşır.

VASİYETNAMEDE HANGİ TASARRUFLAR YAPILABİLİR?

1. Mirasçı Atama (TMK m. 516)

2. Mirasçı Çıkarma (TMK m. 510)

3. Belirli Mal Vasiyeti (TMK m. 517)

4. Vakıf Kurma

5. Tenkis Sınırlarına Uyan Paylaştırma Düzenlemeleri

6. Şart veya Yükleme Koyma (TMK m. 515)

Kişi vasiyetnamesiyle istediği kişiye mal bırakabilir; ancak saklı paylara dikkat etmek zorundadır.

SAKLI PAY ORANLARI

Türk Medeni Kanunu’na göre saklı pay sahibi mirasçılar:

• Altsoy (çocuklar, torunlar)

• Ana – baba

• Sağ kalan eş

Saklı pay oranları ise:

• Altsoy için yasal miras payının yarısı,

• Ana ve baba için yarısı,

• Sağ kalan eş için duruma göre değişmekle birlikte yasal payın tamamı veya bir kısmı.

Vasiyetname saklı payı ihlal ederse mirasçılar tenkis davası açabilir.

VASİYETNAMENİN SAKLANMASI

Resmi vasiyetnameyi noter saklar.
El yazılı vasiyetnameyi noterliğe saklama amacıyla teslim etmek mümkündür.
Açılmamış vasiyetname, mirasbırakanın ölümünde noter tarafından açılır ve mirasçılara tebliğ edilir.

VASİYETNAMENİN İPTALİ VE TENKİS DAVALARI

İptal Davası Sebepleri

1. Ayırt etme gücünün olmaması

2. Şekil şartı eksikliği

3. Hile, tehdit veya zorlama

4. Hukuka ve ahlaka aykırı hükümler

Tenkis Davası Sebebi

Saklı pay ihlali varsa açılır.

Bu davalar uzmanlık gerektirir. Marmaris’te avukat desteği almak vasiyetnamenin uygulanması süreçlerinde mirasçılar açısından da avantaj sağlar.

1. Vasiyetname hazırlamak için notere gitmek zorunlu mu?

Hayır. El yazılı vasiyetname hazırlamak için notere gitmek gerekmez. Ancak resmi vasiyetname yalnızca noter veya resmi memur huzurunda düzenlenebilir.

2. Vasiyetname noter tarafından saklanmak zorunda mı?

Hayır. El yazılı vasiyetname kişinin evinde saklanabilir. Ancak kaybolmaması için notere teslim edilmesi önerilir.

3. Vasiyetnameyi her zaman değiştirebilir miyim?

Evet. Kişi vasiyet ettiği sürece vasiyetnamesini dilediği zaman değiştirebilir veya iptal edebilir.

4. Vasiyetname yaparken sağlık raporu gerekir mi?

Kural olarak gerekmez. Ancak kişinin ayırt etme gücü konusunda şüphe varsa noter rapor talep edebilir.

5. Vasiyetnameyi bilgisayarda yazıp imzalamak geçerli midir?

Hayır. El yazılı vasiyetname mutlaka kişinin kendi el yazısıyla yazılmalıdır.

6. Yalnızca bir kişiye tüm malvarlığı bırakılabilir mi?

Saklı pay sahipleri yoksa mümkündür. Saklı pay sahipleri varsa tenkis davası riski oluşur.

7. Vasiyetnameyi şahit olmadan yazabilir miyim?

El yazılı vasiyetname için tanık gerekmez. Resmi vasiyetname için iki tanık zorunludur.

8. Vasiyetname ölümden sonra kim tarafından açılır?

Noterde saklanan vasiyetname ölümden sonra noter tarafından açılır ve tutanakla mirasçılara okunur.

9. El yazılı vasiyetnameyi evde saklamak güvenli midir?

Kaybolma, çalınma ve tahrip olma riski olduğu için güvenli değildir. Noter saklaması daha uygundur.

10. Birden fazla vasiyetname olursa hangisi geçerlidir?

En son tarihli vasiyetname geçerlidir. Önceki vasiyetnameler kendiliğinden hükümsüz olur.

SONUÇ

Vasiyetname düzenlemek, kişinin ölümünden sonra ailesinin ve malvarlığının düzenli şekilde yönetilmesi açısından büyük önem taşır. Türk Medeni Kanunu bu konuda açık ve ayrıntılı hükümler barındırır. Geçersizlik riskini ortadan kaldırmak ve hukuki açıdan en sağlıklı vasiyetnameyi oluşturmak için Marmaris’te veya Türkiye’nin herhangi bir yerinde deneyimli bir avukat ile birlikte hareket etmek kişi açısından güvenli bir yol sağlar.