Trafik kazaları her yıl binlerce araç sahibini maddi zararla karşı karşıya bırakıyor. Kaza sonrasında araçta meydana gelen onarım, çekici, ikame araç gibi zararlar belirgin şekilde ortaya çıkıyor. Ancak çoğu araç sahibi araç değer kaybı zararını başlangıçta fark etmiyor. Bir araç onarıma girse bile ikinci el piyasasında eski değerini koruyamıyor. Boyanan, değişen ya da düzelen parçalar aracın piyasa albenisini azalttığı için satıcı ekonomik olarak kayba uğruyor. Bu nedenle araç sahipleri zararını tazmin etmek için değer kaybı talebinde bulunuyor. Marmaris gibi turizm yoğun bölgelerde araç sirkülasyonu yüksek olduğu için değer kaybı talepleri daha sık gündeme geliyor. Bu nedenle Marmaris Koçak Hukuk Bürosu gibi tecrübeli bir avukat tarafından profesyonel destek almak önem taşıyor.

Araç değer kaybı hesabı belirli teknik ve hukuki kriterlere dayanıyor. Bilirkişiler hesaplamayı somut veriler üzerinden gerçekleştiriyor. Ancak araç değer kaybı nasıl hesaplanır sorusunun yanıtını yalnızca teknik formüller değil, aynı zamanda Karayolları Trafik Kanunu, Türk Borçlar Kanunu ve Sigortacılık mevzuatı belirliyor. Bu makalede araç değer kaybının ne olduğunu, nasıl doğduğunu, hangi kanun hükümlerine dayandığını, talep şartlarını ve hesaplama adımlarını tüm ayrıntılarıyla açıklıyorum.

Araç Değer Kaybı Nedir?

Araç değer kaybı, bir aracın kazaya karışması nedeniyle ikinci el piyasa değerinin düşmesi anlamına gelir. Araç kaza öncesinde belirli bir piyasa değerine sahiptir. Kaza sonrasında kaporta, motor, şasi, yürüyen aksam gibi bölümlerde onarım ya da değişim gerçekleştiğinde araç teknik olarak düzeltilse bile ikinci el piyasası bu durumu olumsuz karşılar. Bu nedenle araç sahibinin ekonomik değeri düşer.

Araç değer kaybı sadece büyük hasarlarda ortaya çıkmaz. Küçük çaplı kazalarda bile boyalı parça, sök-tak işlemi veya lokal düzeltme aracı değer açısından aşağı çeker. Özellikle Türkiye’de ikinci el araç piyasasında “tramer kaydı”, “değişen parça”, “boyalı parça” gibi başlıklar fiyatı doğrudan etkiler. Bu nedenle çoğu araç sahibi kazadan sonra aracını satmak istediğinde ciddi bir değer farkı ile karşılaşır.

Araç değer kaybı bir maddi zarar türüdür. Türk Borçlar Kanunu’nun genel zarar ilkeleri bu tazminatı doğrudan kapsar. Zarar, zarar görenin malvarlığındaki eksilmedir. Araç değer kaybı da kazanın doğrudan ekonomik etkisi olduğu için kusurlu taraf ve onun sigorta şirketi tarafından karşılanmalıdır.

Araç Değer Kaybının Hukuki Dayanakları

Araç değer kaybı talebi hem sigorta hukuku hem de borçlar hukuku esaslarına dayanır. Türkiye’de araç değer kaybı için başvurulabilecek hukuki yollar açık şekilde tanımlanmıştır.

1. Karayolları Trafik Kanunu

Karayolları Trafik Kanunu’nun 90. maddesi ve Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları araç işleteninin ve sürücünün üçüncü kişilere verdiği zararları zorunlu trafik sigortasının karşılayacağını düzenler. Bu zararlar “maddi zararlar” kapsamında değerlendirilir ve araç değer kaybı da maddi zarar niteliği taşır.

2. Türk Borçlar Kanunu

Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiil sorumluluğunu düzenleyen 49 ve devamı maddeleri kusurlu davranışla verilen her türlü zararın tazmin edilmesini öngörür. Araç değer kaybı doğrudan haksız fiil zararının bir parçasıdır. Bu nedenle kazaya neden olan sürücü ve araç işleteni TBK hükümleri uyarınca sorumluluk altına girer.

3. Sigortacılık Mevzuatı

Zorunlu trafik sigortası genel şartları, sigorta şirketinin araç değer kaybı taleplerini belirli koşullar altında karşılaması gerektiğini açık şekilde belirtir. Bu nedenle araç değer kaybı talebi ilk olarak sigorta şirketine yöneltilir. Sigorta şirketi talebi karşılamadığında ya da eksik ödeme yaptığında zarar gören kişi dava açarak zararını talep edebilir.

Araç Değer Kaybı Talep Şartları

Araç değer kaybı talebi için belirli hukuki ve teknik şartların varlığı gerekir. Aşağıdaki şartlar sağlandığında araç sahibi değer kaybı talep edebilir:

Kaza Sonucu Araçta Hasar Meydana Gelmesi

Değer kaybı, yalnızca kazaya bağlı hasar durumunda doğar. Aracın geçmişinde hasar bulunmaması gerekmez; ancak mevcut kazanın yeni bir hasar yaratması gerekir.

Aracın Onarım Görmesi

Hasar alan aracın bir serviste tamir edilmesi şarttır. Sadece hasar tespiti değer kaybı için yeterli değildir.

Kusurun Karşı Tarafta Bulunması

Araç değer kaybı, kusuru olmayan veya tam kusurlu olmayan taraf tarafından talep edilir. Kusurlu taraf kendi aracının değer kaybını talep edemez. Kusur paylaşımı olduğunda kusur oranına göre tazminat hesaplaması yapılır.

Aracın Piyasada Değer Kaybetmesi

Kaza sonrası araçta onarımdan bağımsız bir şekilde objektif değer düşüşü yaşanmalıdır. Bu düşüş bilirkişiler tarafından teknik inceleme ile tespit edilir.

Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?

Araç değer kaybı hesabı teknik bir değerlendirme gerektirir. Türkiye’de uzun süre farklı yöntemler uygulansa da son yıllarda uygulamada standart bir hesaplama sistemi yerleşmiştir. Bilirkişiler hesaplamayı aracın marka-modeline, yaşına, kilometresine, hasar türüne ve parça değişimlerine göre yapar. Aşağıda hesaplamanın temel aşamalarını ayrıntılı şekilde açıklıyorum.

1. Aracın Piyasa Değerinin Belirlenmesi

İlk adım, kazadan önce aracın ikinci el piyasasında sahip olduğu değeri tespit etmektir. Bu değer;

• Aracın yılı

• Marka ve modeli

• Motor hacmi

• Donanım seviyesi

• Kilometresi

• Aracın genel kondisyonu

göz önünde bulundurularak belirlenir. Piyasa değeri genellikle ikinci el satış siteleri, ekspertiz raporları, piyasa analizleri ve aynı segmentteki araçların ortalama fiyatları üzerinden değerlendirilir.

2. Aracın Yaşı ve Kilometre Katsayısı

Araç değer kaybı hesabında aracın yaşı yükseldikçe değer kaybı oranı azalır. Kilometre de aynı şekilde değer kaybı oranını doğrudan etkiler. Yeni bir araçta 5.000 TL’lik bir değer kaybı yaşanırken, aynı kazada 10 yaşında bir araç için daha düşük bir değer kaybı hesaplanabilir.

Uygulamada yaş ve kilometre için belirli katsayılar kullanılır. Bilirkişiler her araç için bu katsayıyı ayrı değerlendirir.

3. Hasar Gören Parçaların Tespiti

Araçta hangi parçaların değiştiği veya boyandığı hesaplamanın en kritik noktalarındandır. Özellikle şu parçalar değer kaybını ciddi şekilde artırır:

• Kapı değişimi

• Çamurluk değişimi

• Kaput değişimi

• Şase düzeltmesi

• Arka panel değişimi

• Marşpiyel düzeltmesi

• Tavan değişimi

Bu tür ağır onarımlar aracın ikinci el piyasasında “ağır hasarlı” izlenimi yaratır ve değer kaybını yükseltir. Lokal boya işlemleri daha düşük değer kaybına yol açar; ancak yine de ekonomik kayba neden olur.

4. Onarım Türü: Değişen–Boyanan Parça Ayrımı

Hesaplamada onarım türü mutlaka göz önünde bulundurulur.

• Değişen parça, boyanan parçaya göre daha fazla değer kaybı yaratır.

• Boyanan parça, aracın orijinalliğini bozduğu için değer kaybı gerekçesi oluşturur.

Bilirkişiler her parça için ayrı katsayı uygulayarak hesaplama yapar.

5. Hasarın Araç Değerine Etkisi (Oranlama)

Değer kaybı hesabında aracın toplam parça sayısı, hasar gören parça sayısı ve bu parçaların önem derecesi oranlanır. Örneğin bir aracın toplam 20 parçasından 5’i hasar gördüyse bu durum belirli bir oran ile değerlendirilir.

Bazı parçalar kritik öneme sahiptir. Örneğin şase, tavan veya arka panel gibi ağır yapısal parçalar değiştiğinde araç değer kaybı önemli ölçüde yükselir.

6. Aracın Kaza Geçmişi

Araç geçmişte başka hasarlar aldıysa yeni değer kaybı hesabı buna göre şekillenir. Daha önce değişen parçası olan bir aracın yeniden aynı parçadan hasar alması durumunda değer kaybı oranı düşebilir. Çünkü aracın piyasa değeri zaten geçmiş kazalardan etkilenmiştir.

7. Onarım Kalitesi

Onarımın uzman bir serviste mi yapıldığı, parçaların orijinal olup olmadığı, işlem kalitesi gibi unsurlar da teknik hesaplamayı etkiler. Bu nedenle değer kaybı raporu genellikle servis kayıtları ile desteklenir.

8. Formülün Uygulanması

Bilirkişiler hesaplamayı aşağıdaki temel mantık üzerine kurar:

Her araç ve her kaza için katsayılar değiştiği için değer kaybı hesaplaması standart bir matematik formülünden ibaret değildir. Bilirkişiler her aracın durumuna özgü rapor düzenler.

Araç Değer Kaybını Etkileyen Unsurlar

Araç değer kaybı miktarını artıran veya azaltan birçok unsur vardır. Aşağıdaki 10 faktör hesaplamada kritik rol oynar:

1. Aracın markası ve modeli
   Premium segment araçlarda değer kaybı daha yüksek olabilir.

2. Aracın yaşı
   Yeni araçlarda değer kaybı daha fazla ortaya çıkar.

3. Kilometre
   Düşük kilometreli araçlar kazadan daha çok etkilenir.

4. Hasarın niteliği
   Ağır hasar büyük değer kaybı yaratır.

5. Değişen parça sayısı
   Her değişen parça değer kaybını yükseltir.

6. Boyalı parça sayısı
   Boya işlemleri aracın orijinalliğini etkiler.

7. Onarım kalitesi
   Kötü onarım daha fazla değer kaybı doğurur.

8. Kaza geçmişi
   Aracın daha önce hasarlı olması talep edilen değeri düşürür.

9. Piyasa talebi
   Segment bazında talep farkı doğurur.

10. Aracın satılabilirliği
    Bazı modellerde hasar daha büyük değer düşüşü yaratır.

Araç Değer Kaybı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Araç değer kaybı talebi belirli adımlarla doğru şekilde yürütüldüğünde hızlı sonuç verir. Marmaris’te yaşayan araç sahipleri genellikle kazadan sonra ilk adımı sigorta şirketine başvurarak atar. Aşağıda başvurunun adımlarını detaylı açıklıyorum.

1. Trafik Kazası Tespit Tutanağı Oluşturma

Değer kaybı talebi için kazanın resmi şekilde tespit edilmesi gerekir. Bu nedenle taraflar tutanak düzenlemeli veya polis çağırmalıdır.

2. Kusur Oranının Belirlenmesi

Kusur karşı tarafta olduğunda değer kaybı talep edilir. Karşı tarafın sigorta şirketi kusur oranına göre ödeme yapar.

3. Ekspertiz ve Servis Belgelerini Toplama

Aracın aldığı hasarı ve yapılan onarımı gösteren her belge talep için gereklidir.

4. Sigorta Şirketine Başvuru

Zorunlu trafik sigortası kapsamında karşı tarafın sigorta şirketine başvuru yapılır. Sigorta şirketi başvuruyu değerlendirdikten sonra ödeme yapar veya eksik ödeme teklif eder.

5. Sigorta Tahkim Komisyonu Başvurusu

Sigorta şirketi talebi reddederse Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir. Tahkim süreci genellikle hızlı işler.

6. Hukuki Yol: Dava Açma

Tahkim yolu tercih edilmediğinde veya uyuşmazlık büyük bir meblağ içerdiğinde dava açılabilir. Bu süreçte bir avukat ile çalışmak hak kayıplarının önüne geçer. Marmaris’te trafik kazası ve araç değer kaybı alanında çalışan hukukçuların yoğun tecrübe sahibi olması hızlı sonuç sağlar.

Araç Değer Kaybı Hesap Örnekleri

(Aşağıdaki örnekler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır.)

Örnek 1: Boyanan Parça

2022 model bir araçta sağ ön çamurluk boyanmış olsun. Araç değeri 1.000.000 TL ise hasar türüne göre 8.000 – 15.000 TL arası değer kaybı çıkabilir.

Örnek 2: Değişen Parça

Aracın kapısı değiştiğinde değer kaybı daha büyük olur. Aynı örnek üzerinden kapı değişimi 20.000 – 40.000 TL arası bir kayıp yaratabilir.

Örnek 3: Ağır Yapısal Parça

Şasede işlem varsa değer kaybı bazen aracın toplam değerinin %10’una kadar çıkabilir.

Gerçek tutarlar bilirkişi raporu sonrası netleşir.

Araç Değer Kaybı Talebinde Sık Yapılan Hatalar

Araç sahipleri başvuru sürecinde bazı hatalar nedeniyle düşük tazminat alabilir:

• Sadece servis faturasına dayanarak değer kaybı istemek

• Eksik evrakla başvuru yapmak

• Aracın piyasa değerini yanlış hesaplamak

• Kusur oranına itiraz etmemek

• Sigorta şirketinin düşük ödeme teklifini kabul etmek

• Bilirkişi raporunu incelememek

• Profesyonel avukat desteği almadan işlem yapmak

Marmaris Koçak Hukuk Bürosu gibi deneyimli ekiplerle çalışan araç sahipleri bu hatalardan uzak durarak süreci sağlıklı yönetebilir.

Araç Değer Kaybıyla İlgili Sık Sorulan Sorular

Araç değer kaybı için zaman aşımı süresi nedir?

Genellikle 2 yıldır. Ancak haksız fiil niteliği taşıdığı için 10 yıllık genel zaman aşımı da uygulanabilir.

Aracımda daha önce hasar var. Yeni değer kaybı talep edebilir miyim?

Evet, edebilirsiniz. Ancak geçmiş hasarların yeni hesaplama üzerinde etkisi olur.

Karşı taraf kaçıyor veya tutanak tutulamıyor. Değer kaybı talep edebilir miyim?

Evet. Polis tutanağı, tanık beyanları ve teknik incelemelerle süreç yürütülebilir.

Sigorta şirketi değeri düşük hesapladı. Ne yapabilirim?

Tahkim yoluna başvurabilir veya dava açabilirsiniz.

Detaylı bilgi için;

SİGORTA HUKUKU & DEĞER KAYBI

Sonuç

Araç değer kaybı, bir trafik kazası sonrasında araç sahibinin doğrudan karşılaştığı ekonomik bir kayıptır. Bu kaybın doğru hesaplanabilmesi için hem teknik hem hukuki bilgi gerekir. Araç değer kaybı başvurusu sırasında doğru belgelerin toplanması, kusur tespitinin kontrol edilmesi ve piyasa değerinin doğru belirlenmesi önem taşır. Sigorta şirketleri her zaman tatmin edici ödeme yapmadığı için profesyonel danışmanlık almak araç sahiplerinin yararınadır. Marmaris bölgesinde bu alanda çalışan bir avukat süreci doğru yöneterek hakkın tam şekilde alınmasını sağlar.

Araç değer kaybı hesaplaması, aracın markası, modeli, yaşı, kilometresinin yanı sıra hasarın niteliğine bağlı olarak değişir. Değer kaybı talebi sigorta şirketine başvuruyla başlar ve gerekirse hukuki yollarla tamamlanır. Araç sahipleri doğru adımları izlediğinde zararını eksiksiz şekilde karşılayabilir.

Bizimle iletişime geçin;

İLETİŞİM