ORTAK ALAN – KAÇAK YAPININ YIKILMASI VE YIKIM KARARININ UYGULANMASI
Gelişen şehirleşme ve nüfus artışıyla birlikte, ortak alan kullanım alanlarında kaçak yapılaşma önemli bir sorun haline gelmiştir. Türkiye’de imar mevzuatına aykırı olarak yapılan kaçak yapılar, çevre düzenini bozduğu gibi, hukuki sorunlara da yol açmaktadır. Bu yazımızda, ortak alanlarda kaçak yapıların yıkımı için başvurulacak yollar ile idare tarafından alınan yıkım kararlarının uygulanmasını ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.
1. Ortak Alan Kavramı ve Kaçak Yapılaşma
Ortak alan, apartman, site ya da herhangi bir toplu yapı yönetimi altında bulunan ve tüm maliklerin ortak kullanımına açık olan alanlardır. Örneğin;
- Apartman girişleri,
- Otoparklar,
- Bahçeler,
- Çatı katları,
- Merdiven boşlukları,
- Asansör alanları,
- Sığınaklar.
Bu alanlarda yapılan kaçak yapılar, Kat Mülkiyeti Kanunu ve İmar Kanunu çerçevesinde yasadışıdır ve yıkım sürecine tabi tutulabilir.
2. Kaçak Yapıların Hukuki Dayanağı ve Yıkım Süreci
Türkiye’de kaçak yapılarla ilgili düzenlemeler başlıca şu kanunlarda yer almaktadır:
- 3194 Sayılı İmar Kanunu
- 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu
- 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu
- 5393 Sayılı Belediye Kanunu
- 775 Sayılı Gecekondu Kanunu
2.1. Belediyeye veya İlgili İdareye Şikâyet Başvurusu
Ortak alanda kaçak yapılaşma tespit edilmesi durumunda, öncelikle ilgili belediyeye veya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na başvuruda bulunulabilir. Şikâyet başvurusu şu yollarla yapılabilir:
- Dilekçe ile Başvuru: Belediye veya valiliklere yazılı olarak dilekçe sunulabilir.
- CİMER Üzerinden Şikâyet: Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) üzerinden online olarak şikâyet oluşturulabilir.
- İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’ne Başvuru: İl veya ilçe belediyelerinin imar müdürlüğüne giderek başvuru yapılabilir.
Başvurunun ardından belediye yetkilileri, kaçak yapıyı yerinde inceleyerek İmar Kanunu’nun 32. maddesi gereğince işlem başlatır.
2.2. Yapı Tatil Zaptı ve Yıkım Kararı
Belediye veya ilgili idare tarafından yapılan inceleme sonucunda, kaçak yapı olduğu tespit edilirse şu süreç işler:
- Yapı Tatil Zaptı Tutulması: Kaçak yapı tespit edilirse belediye yetkilileri tarafından yapı tatil zaptı düzenlenir ve yapı mühürlenir.
- Yasal Süreç Başlatılması: Malik veya ilgili kişiler, yedi gün içinde bu yapıyı mevzuata uygun hale getirmezse, belediye tarafından yıkım kararı alınır.
- İdari Para Cezası Uygulanması: 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesine göre, kaçak yapı sahiplerine idari para cezası uygulanır.
- Yıkım Kararının Uygulanması: Yıkım kararı kesinleştikten sonra belediye, valilik veya ilgili kurum tarafından yıkım gerçekleştirilir.
3. Yıkım Kararına İtiraz ve Hukuki Süreç
Yıkım kararı verilen kaçak yapı sahipleri, idari yargıda iptal davası açarak karara itiraz edebilirler. İtiraz yolları şunlardır:
- İdare Mahkemesi’ne Dava Açma: Yıkım kararının iptali için kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde İdare Mahkemesi’ne dava açılabilir.
- Yürütmenin Durdurulması Talebi: Mahkemeye başvurarak yürütmenin durdurulması talep edilebilir. Mahkeme uygun görürse yıkım süreci dava sonuçlanana kadar durdurulabilir.
Ancak, imar planına aykırılık kesin olarak tespit edilmişse ve yapı tamamen kaçaksa, mahkeme genellikle iptal yönünde bir karar vermez.
4. Yıkım Kararının Uygulanması ve Yaptırımlar
4.1. Belediyeler Tarafından Yıkım
Belediyeler, alınan yıkım kararlarını uygulamakla yükümlüdür. Eğer malik veya yapı sahibi kaçak yapıyı kendisi kaldırmazsa, belediye şu adımları izler:
- Belediye Tarafından İhale Yapılması: Yıkım işlemi için bir ihale düzenlenerek yüklenici firma belirlenir.
- Zorla Yıkım: Belediye veya il özel idaresi tarafından yapı yıkılır ve masraflar yapı sahibinden tahsil edilir.
- Güvenlik Önlemleri: Yıkım sırasında güvenlik önlemleri alınır ve polis/jandarma desteği sağlanabilir.
4.2. Kaçak Yapı Sahiplerine Verilecek Cezalar
- İdari Para Cezası: İmar Kanunu’nun 42. maddesi gereği para cezası uygulanır.
- Hapis Cezası: 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 184. maddesi gereğince kaçak yapıya izin veren veya inşa edenlere 2 yıla kadar hapis cezası verilebilir.
5. Sonuç ve Öneriler
Kaçak yapılaşma, hem şehirleşme açısından hem de hukuki olarak ciddi yaptırımları olan bir durumdur. Özellikle ortak alanlarda yapılan kaçak yapılar, apartman ve site sakinlerinin haklarını ihlal ettiği gibi, şehir estetiğini ve düzenini de bozmaktadır.
Eğer bir ortak alanda kaçak yapı tespit edilirse, ilgili idareye başvurularak sürecin başlatılması gerekir. Marmaris avukat ve Muğla avukat desteği ile hukuki süreçler sağlıklı bir şekilde yürütülebilir. İdari davalar ve itiraz süreçlerinde uzman bir avukata danışmak, hak kaybı yaşanmaması açısından büyük önem taşımaktadır.
Marmaris’te veya Muğla genelinde kaçak yapı ile ilgili sorunlar yaşıyorsanız, uzman bir Marmaris avukat veya Muğla avukat ile görüşerek sürecin nasıl ilerleyeceği konusunda detaylı hukuki bilgi alabilirsiniz.
